baner-gowa

Prof. dr hab.n.med. Waldemar Placek

Katedra i Klinika Dermatologii, Chorób Przenoszonych Drogą Płciową i Immunologii Klinicznej Wydział lekarski Collegium Medicum Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Łuszczyca skóry owłosionej głowy charakteryzuje się występowaniem ostro odgraniczonych czerwonych plam pokrytych srebrzysto-szarawą łuską. Zmiany takie o charakterze grudek lub tarczek zwykle obejmują skórę owłosioną oraz wychodzą na 0,5 do 1 cm na czoło i kark. Często zajmują powierzchnię za uszami i skórę przewodów słuchowych zewnętrznych. Zmianom skórnym na głowie towarzyszy uporczywy świąd.  Objawy początkowo przypominają łupież, dlatego często są bagatelizowane. Aby właściwie rozpoznać chorobę, warto poznać jej przyczyny i charakterystyczne dolegliwości. Sprawna diagnostyka jest warunkiem efektywności leczenia uporczywego świądu i nieestetycznych zmian łuszczycowych.

Łuszczyca należy do chorób autozapalnych, czyli schorzeń w przebiegu których organizm wytwarza cytokiny i neuropeptydy prozapalne prowadzące do powstawania typowych zmian skórnych powstałych w wyniku przyspieszonej proliferacji komórek naskórka. Łuszczyca jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, ale objawy wyzwalają pewne czynniki usposabiające. Stwierdza się występowanie rodzinne. Ryzyko zachorowania dzieci obojga rodziców chorujących na łuszczycę sięga 70%. Charakteryzuje się, częstymi nawrotami i zaostrzeniami na zmianę z remisjami. Łuszczyca nie jest chorobą zakaźną, nie ma zatem obaw związanych z używaniem wspólnej pościeli czy ręczników z osobą chorą. Łuszczyca najczęściej rozpoznawana jest u osób młodych, do 40. roku życia, choć stosunkowo rzadko diagnozuje się łuszczycę u dzieci. Łuszczyca głowy jest rzadko objawem izolowanym. Najczęściej towarzyszą jej zmiany skórne na skórze gładkiej, a szczególne wyprostnej powierzchni łokci i kolan.

Czynnikami odpowiedzialnymi za rozwój choroby, oprócz wspomnianych uwarunkowań genetycznych, mogą być także stres, fizjologiczne zmiany i zaburzenia hormonalne, infekcje paciorkowcowe i wirusowe, urazy, a także leki. Towarzyszący świąd skóry owłosionej głowy powoduje, że pacjenci się drapią. Niektórzy pacjenci mają zwyczaj wydrapywania łusek w czasie mycia głowy lub grzebieniem czy szczotką przy rozczesywaniu po umyciu. Takie drapanie stanowi wystarczający uraz wywołujący objaw Köbnera, dlatego takim pacjentom pomimo leczenia zmiany łuszczycowe na głowie nie chcą ustąpić.

Analizując czynniki, które mogą wywoływać łuszczycę warto podkreślić rolę niektórych leków takich jak:

  • β-blokery, czyli leki szeroko stosowane m.in. w kardiologii;
  • preparaty stosowane w leczeniu malarii;
  • lit, stosowany sporadycznie w psychiatrii;
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne, a więc popularne i ogólnodostępne środki stosowane w leczeniu bólu i gorączki;
  • leki zawierające salicylany, niektóre antybiotyki, a szczególnie nagłe odstawienie sterydów stosowanych ogólnie.

Łuszczyca skóry głowy może przybierać postać ograniczoną, co zdarza się jednak bardzo rzadko. Zwykle stanowi ona pierwszy z objawów choroby uogólnionej, zajmującej stopniowo kolejne części ciała albo towarzyszy łuszczycy skóry gładkiej.

Objawy łuszczycy głowy

Łuszczyca skóry głowy najczęściej rozwija się stosunkowo szybko, często w wyniku infekcji lub stresu. Jak wspomniano, zmiany grudkowe na owłosionej skórze głowy mogą stanowić izolowany objaw lub też rozwijać się jednocześnie ze zmianami w tak zwanych rejonach predysponowanych.

Zmiany skórne na głowie w przebiegu łuszczycy mają postać złuszczających się grudek, a następnie tarczek, pod którymi znajdują się czerwono-brunatne ogniska, krwawiące punkcikowato po zdrapaniu. Opisywane „tarczki” przypominają białe, cienkie strupki lub tak zwaną „schodzącą skórę”, pojawiającą się często po nadmiernym opalaniu.

Leczenie łuszczycy głowy

Podstawę leczenia łuszczycy skóry głowy stanowi stosowanie preparatów miejscowych. Ich celem jest usunięcie nawarstwionych, złuszczających się elementów naskórka, a następnie przyczynowe leczenie łuszczycy.

Aby pozbyć się łusek, na owłosioną skórę głowy należy stosować preparaty gotowe dostępne w aptekach (szampony, oliwki lub emulsje) lub leki recepturowe przygotowywane przez apteki. Poniżej kilka propozycji składów:

2

Można też stosować preparaty gotowe dostępne w aptekach lub recepturowe robione zawierające mocznik:

3

Najlepsze efekty obserwuje się, kiedy preparat nakłada się na noc, a następnie owija głowę ciepłym ręcznikiem i folią.

Preparat ma na celu nawilżyć naskórek na tyle, by możliwe stało się usunięcie łuski bez uszkodzenia żywych warstw naskórka. Kolejnym etapem leczenia jest stosowanie preparatów o działaniu przeciwzapalnym oraz hamującym nadmierne tempo podziałów komórkowych w obrębie naskórka, czyli preparatów redukujących lub przeciwzapalnych.

Rano należy preparaty salicylowe, salicylowo siarkowe czy mocznikowe zmyć.

Większość z tych preparatów przeznaczonych do skóry owłosionej głowy zmywa się dobrze i przy drugiej aplikacji szamponu daje się utworzyć pianę. Najlepsze szampony wywierające redukujące działanie terapeutyczne to szampony zawierające dziegcie i ichtiol. W chwili obecnej na rynku jest sporo szamponów zawierających dziegcie, szczególnie polecane są te zawierające dziegieć brzozowy, jedyny zarejestrowany jako lek.

Pośród szamponów zawierających dziegieć brzozowy warto szczególnie wspomnieć o szamponie trójskładnikowym 3 w jednym, który oprócz dziegcia brzozowego zawiera kwas salicylowy oraz metylosulfonylometan zwany popularnie biosiarką. Pianę powinno się wytwarzać masując głowę opuszkami palców i unikać drapania paznokciami (objaw Köbnera) trzymać co najmniej 15 minut (optymalnie 20 minut). W umytą i wysuszoną ręcznikiem głowę należy wetrzeć któryś z preparatów steroidowych przeznaczonych do skóry owłosionej głowy płyny do skóry owłosionej głowy zawierające propionian klobetazolu, furonian mometazonu lub żel zawierający mometazon i kalcypotriol). Wszystkie te leki można stosować jedynie z przepisu lekarza. W ciągu 3 tygodni takiej kuracji można z reguły uzyskać stan bezobjawowy albo delikatny rumień. Większość pacjentów w tym momencie przerywa leczenie uważając, że uzyskano remisję. Remisja taka jest jednak bardzo nietrwała i wymaga doleczenia. Należy pamiętać, że leki na łuszczycę głowy muszą być nakładane na skórę głowy, a nie na włosy.

Dłuższą remisję można uzyskać, stosując leki redukujące. Są to szampony dziegciowe, płyny zawierające cygnolinę lub cygnolinę z dziegciem brzozowym. Jeżeli pacjent jest leczony metodą PUVA z powodu łuszczycy uogólnionej można po wyjściu z kabiny UVA doświetlać głowę grzebieniem emitującym UVA.

Jeżeli pacjent nie ma innych zmian i nie przyjmuje psoralenów doustnie warto zastosować na głowę grzebień emitujący UVB szerokopasmowe. UVB 311 w grzebieniu na ogół daje słabsze wyniki, chyba, że pacjent/pacjentka ma bardzo rzadkie włosy lub ma zaawansowane łysienie androgenowe.

W ciężkich postaciach łuszczycy głowy konieczna może być hospitalizacja z zastosowaniem leczenia ogólnego, czyli doustnego przyjmowania retinoidów (pochodnych witaminy A), cyklosporyny czy metotrexatu.

Po uzyskaniu stanu bezobjawowego należy głowę odpowiednio pielęgnować, aby remisja była jak najdłuższa. Warto nadal myć głowę w szamponach dziegciowych  i raz w tygodniu stosować jako terapie proaktywną steroidy w płynie. W uzasadnionych sytuacjach lekarz dermatolog może zalecić nawet codzienne mycie głowy w szamponie dziegciowym, a raz w tygodniu w szamponie sterydowym zawierającym klobetazol, który nakłada się na suchą głowę, trzyma 20 minut, a następnie zmywa.

Warto także wiedzieć, że dla pacjentów cierpiących na łuszczycę, w tym łuszczycę skóry głowy, istnieją specjalne grupy wsparcia i stowarzyszenia (np. na poziomie ogólnopolskim Amicus Fundacja Łuszczycy i ŁZS, Unia Stowarzyszeń Chorych na Łuszczycę i ŁZS oraz regionalne stowarzyszenia chorych na łuszczycę).

Aby unikać nawrotów i zaostrzeń łuszczycy na skórze głowy, konieczna jest odpowiednia profilaktyka i higiena skóry owłosionej głowy. Obejmuje ona między innymi wystrzeganie się wszystkich wspomnianych wyżej czynników mogących prowadzić do zaostrzenia, unikanie infekcji, a w razie ich wystąpienia, dbanie o skuteczne wyleczenie, przewlekłe stosowanie preparatów natłuszczających skórę oraz odpowiednich kosmetyków i zdrowej diety. Zabiegi fryzjerskie powinny być bardzo delikatne i preparaty powinny być nakładane na włosy z oszczędzeniem skóry głowy.

Praktyczne wskazówki dla pacjentów z łuszczycą skóry głowy:

  1. nie należy drapać skóry głowy, choć świąd występuje jako jeden z najuciążliwszych objawów; drapanie prowadzi do pogorszenia stanu skóry, gdyż może wywołać krwawienia oraz zwiększa ryzyko wtórnych infekcji;
  2. należy pamiętać, że tylko wyleczenie przyczyny powoduje ustąpienie świądu;
  3. głowę zawsze należy myć bardzo delikatnie (opuszkami palców, a nie paznokciami); ważne jest stosowanie odpowiednich kosmetyków;
  4. konieczne jest stosowanie wyżej wymienionych leków oraz preparatów pielęgnacyjnych (np. szampon z dziegciem brzozowym);
  5. właściwe dbanie i pielęgnacja skóry głowy pozwala na dłuższe utrzymanie remisji choroby.

Łuszczyca a potencjalne ryzyko utraty włosów

Osoby chorujące na łuszczycę często pytają czy mogą wypaść im włosy. Niestety, tak. Łuszczyca głowy może doprowadzić do wypadania włosów, a nawet nieodwracalnego łysienia. Na ogół chorzy na łuszczycę nie leczeni ogólnie lekami z grupy cytostatyków, czy retinoidów mają bardziej gęste włosy, ponieważ zmiany łuszczycowe będąc dobrze ukrwionymi odżywiają cebulki włosowe. Aby tego uniknąć, należy jak najszybciej zastosować adekwatne leczenie oraz profilaktykę nawrotów.

Start typing and press Enter to search

Skip to content